HADID - mania

Artykuł z pierwszego numeru ART POLICE GAZETTE. W nieregularnych odstępach czasu będziemy udostępniać teksty z naszego magazynu.


The Krasnals. Whielki Krasnal ""VIVA LA ROMA!" Capitoline Wolf / Zaha Hadid from the Great Romans series." 2011. Oil on canvas. 60 x 81 cm

Poniżej tekst w wersji polskiej.

It’s the first century BC – a Roman architect Vitruvius writes a treatise on architecture in which he states that architecture should exhibit three basic qualities: firmitatis, utlitatis, venustatis¬ – solidness, usefulness and beauty.
Today, over two thousand years after Vitruvius, Zaha Hadid writes her treatise. This popular Iraqi rejects the Vitruvian trio and introduces a new doctrine that can be summarized in one word: celebriting.
I’ve talked to many young people aspiring to become architects, and noticed their level of knowledge on architecture is simply appalling. The only name that comes to their mind when they hear the word architecture is Hadid. Thousands of years of architecture are every now and then crushed by Ms Hadid’s new projects. I simply cannot imagine the faces of all these people who having started their dream studies, will be stigmatized by their professors’ heresies about there being other architects before Zaha Hadid. We are currently witnessing the process of creating Hadidmania.
Hadid, called the empress of architecture has won several prestigious awards. These include the architectural Nobel – The Pritzker Prize. The prize is worth mentioning not only because of its symbolic value, but also because of the aspects of giving it to Hadid. First of all, she’s the first woman to have received the prize in the thirty-two year-old history of the award. Pritzker is not an award for individual projects, but for the whole architect’s activity. One has to present a big and impressive port folio to the jury. In Hidad’s case it was different. She couldn’t demonstrate any big projects, in fact she had only done one significant design in her career then, but she still received the prize. It might seem strange that Peter Zumthor – who has worked in the field much longer than Zaha, and at the time when she received the award had far more significant projects in his portfolio – received the prize only five years later. For Hadid the Pritzker has worked as an Oscar in a way. Once a film is nominated for the Academy Awards, its worth, also in the media, goes up, and even more so when it actually wins the prize. This is what happened in Zaha Hadid’s case, she did her most important projects only after receiving the prize.
The MAXXI museum of contemporary art in Rome is considered by critics the gem of her portfolio. It’s worth to mention that the design was first presented in 1998 and actually realized only after eleven years. Shortly after opening the building to the public, it was proclaimed the building of the year 2009. I’m scared to think what might have happened if it had been built earlier. The building resembles Hidad herself. It is gaudy and flashy just like the ring and Prada bag the artist wore to the opening. In the midst of narrow streets and little houses a colossus has erected, designed by this extravagant Briton. The artist’s intention was to create an impression that the building is floating. And indeed, it is floating – in no direction at all. Yet, thanks to the accomplishments and the famous name of its creator, it will certainly not end up the way Titanic did.
The interior itself is actually quite interesting if we forget the function it was supposed to fulfill. Inside, MAXXI is truly impressive and this is the biggest problem. After all, it’s a museum. The exhibits should be most important, not the building, which might be lavish and draw attention on the outside, like the Guggenheim Museum in Bilbao, but the interior should not be a distraction from the exhibits. Frank Ghery, who designed the aforementioned museum and the Walt Disney concert hall, once said that when he worked on the concert hall design the most important thing for him was to remember that architecture was a secondary thing there, the music was most important and everything else had to be subordinate to it. In her Roman design Hadid forgot about this rule.Her museum is one big labyrinth with no particular direction. Visitors who come to the museum are forced to focus more on the route than on the works of art. The only chance they will remember anything from their tour is that right behind that sculpture you have to turn right and perhaps you will find an exit.
Don’t Get me wrong, it’s not that I don’t like Ms Hadid’s work. Quite the opposite, I think she has created a few very good designs. The mountain railway in Innsbruck with each station designed to adapt the specific site conditions, is simply phenomenal. Thanks to the material used, the stations seem to be sculpted in ice. Generally, I am under the impression that she can only create small-scale architecture. She’s also good with interiors and furniture. I’m afraid to write all this, I know the feminists will answer right away and write me off as Aaron Betsky’s fan. In his book Building Sex: Men, Women, Architecture and the construction of sexuality he uses biological comparisons and advances some rather biased thesis. In his opinion, architecture is a sign of men’s domination over women. Men erect huge buildings to show their greatness. Betsky sees them as phallic symbols. A woman’s domain is the interior. That’s why men build and women decorate. Betsky was severely criticised, as according to many architecture critics his thesis have nothing to do with the reality. I agree his thesis is wrong. But I also think that Hadid may be an exception that proves the rule.
MAXXI is not her only failure. Take Dorobanti Tower in Bucharest for example. On the whole it’s pretty and elegant. The problem is, however, that it simply looks like a giant cigarette lighter. And this is a good example proving that Hadid should only do small-scale projects, and stay away from the big ones as any self-respecting conceptual artist, because there’s nothing that would make you look more like an idiot. Hadid’s flagship failure is a dwelling house in Spittelau located, and that’s a good one, right above a flyover, which means that trains pass your house every single day. Additionally, there’s a highway right nearby. The design itself is pretty and probably anyone would love to live there until they actually do.
Hadid’s design look as if the artist had decided what to build in a certain place without even visiting the site. Most of her designs are detached from the surroundings. Peter Zumthor visits the place he is supposed to work in several Times before actually deciding if he wants to realize a project there. So does the famous architects duo Herzog and de Meuron. When they were offered to design the stadium in Beijing, they said they would not propose anything until they went to China. They don’t want to decide what to do if they don’t feel the atmosphere of a place. This is what Hidad forgets about. Unlike other fields of art, architecture is not mobile. It makes sense only if it comes to exist in a certain space. It doesn’t have to fit the surroundings, it may be a contrast to it. This way or another, it should provoke some form of a dialogue with space, and not just scream.
Hadid is the biggest celebrity among architects. She is a bit like Lady Gaga. Each next work of hers is to be a hit. Today MAXXI is triumphing, tomorrow it will be something else. The problem is however that Lady Gaga can be turned off, Hadid can’t.



Jest I w. p.n.e. – rzymski architekt Witruwiusz pisze traktat o architekturze, w którym głosi, że powinna spełniać trzy podstawowe reguły: firmitatis, utlitatis, venustatis¬ – trwałości, użyteczności i piękna.
Dzisiaj, ponad dwa tysiące lat po Witruwiuszu, swój traktat pisze Zaha Hadid. Popularna w świecie Irakijka odrzuca dzisiaj witruwiańskie trio wartości i głosi nową doktrynę, którą można streścić w słowie celebriting.
Rozmawiając z wieloma młodymi osobami ubiegającymi się o zawód architekta, zauważyłem, że ich wiedza na temat architektury jest tragiczna. Jedyne nazwisko, które potrafią powiedzieć słysząc hasło architektura to Hadid. Tysiące lat architektury przygniatane są co rusz nowymi projektami pani Zahy. Nie jestem w stanie nawet wyobrazić sobie tych wszystkich min osób, które po dostaniu się na upragniony kierunek, zostaną napiętnowane herezjami profesorów, że ktoś przed Zahą Hadid tworzył. Jesteśmy świadkami tworzenia, a może lepszym słowem będzie kreowania, Hadidmanii.
Do zawodu architekta Zaha Hadid przygotowywała się na uniwersytecie w Bejrucie, potem w znanej na całym świecie londyńskiej szkole Architectural Association. Pierwsze kroki stawiała w biurze Rema Koolhaasa, by potem otworzyć własną pracownię w Londynie, w którym to mieszka i pracuje do dziś.
Hadid zwana Cesarzową architektury ma na swoim koncie wiele prestiżowych nagród. Jedną z nich jest architektoniczny Nobel – Pritzker. Na to wyróżnienie warto zwrócić uwagę, nie tylko ze względu na jego wartość symboliczną, ale także na aspekt przyznania jego właśnie pani Hadid. Warto zacząć od tego, że jest ona pierwszą w ponad trzydziesto dwu letniej historii kobietą, która została uhonorowana tą nagrodą. Pritzker jest przyznawany, za całokształt kariery, nie dostaje się go za pojedyncze projekty. Przed komisję przyznającą tę nagrodę, trzeba wyłożyć odpowiednie duże i znaczące portfolio. W przypadku Hadid było zupełnie inaczej. Nie mogła poszczycić się wielkimi projektami, właściwie w swoim dorobku miała tylko jeden znaczący projekt, a jednak to dostała nagrodę. Dziwne może być to, że Peter Zumthor, który w zawodzie działa o wiele dużej niż Zaha i w momencie gdy ona odbierała tę nagrodę, miał już w swoim dorobku dużo bardziej znaczące projekty, otrzymał Pritzkera pięć lat później. Dla Hadid Pritzker stał się swoistego rodzaju Oscarem. Film i jego wartość medialna wzrasta nieporównywalnie bardziej gdy jest nominowany do otrzymania nagrody Akademii Filmowej, a tym bardziej gdy ją zdobędzie. Podobnie było w przypadku Zahy Hadid, swoje największe projekty zrealizowała dopiero po odebraniu nagrody.
Przez krytyków perełką w jej portfolio uznawane jest muzeum sztuki współczesnej w Rzymie MAXXI. Trzeba zauważyć, że projekt został przedstawiony w 1998 i dopiero po jedenastu latach doczekał się realizacji. Ledwo po oddaniu, do użytku, został okrzyknięty budynkiem 2009 roku. Strach pomyśleć co działoby się gdyby udałoby się zrealizować go dużo wcześniej. Sam budynek przypomina samą Hadid. Bije po oczach, tak samo jak pierścionek i torebka od Prady, którą artystka miała na otwarciu muzeum. Wśród wąskich uliczek i małych kamienic stoi kolos, projektu ekstrawaganckiej Brytyjki. Zamiarem artystki było to by obiekt sprawiał wrażenie, że płynie. I owszem płynie ale nie wiadomo dokąd. Jednak dzięki już zdobytym nagrodom i nazwisku swojej twórczyni może być pewien, że nie spotka go los Titanica. Wnętrze samo w sobie jest nawet interesujące gdyby nie funkcja jaką ma spełniać. W środku MAXXI robi wrażenie i właśnie tu leży największy problem. To jest przecież muzeum. Główną rolę odgrywają tam wystawione eksponaty, a nie budynek, jak jeszcze można zrozumieć, że z zewnątrz może prezentować się okazale i przyciągać swoją formą ludzi tak jak czyni to muzeum Gugenheima w Bilbao. To wnętrze nie może odciągać uwagi od wystawionych eksponatów. Frank Ghery, który zaprojektował między innymi wspomniane wyżej muzeum, a także halę koncertową Walta Disneya, powiedział że podczas pracy nad projektem filhsrmonii, najważniejsze było zrozumienie, że to nie architektura gra tu pierwsze skrzypce lecz muzyka i to do niej trzeba się dostosować. Hadid w swoim rzymskim projekcie zapomniała o tym. Jej muzeum to jeden wielki labirynt bez określonego kierunku. Widz, który przyszedł zwiedzić muzeum musi bardziej niż na dzieła sztuki zwrócić uwagę na trasę jaką pokonał. Jedyną szansą, że zapamięta coś ze swojej podróży to, to że za tą rzeźbą trzeba skręcić w prawo i tam może gdzieś będzie wyjście.
Nie zrozumcie mnie źle, to nie tak, że nie lubię twórczości pani Hadid. Wręcz przeciwnie uważam, że ma kilka bardzo dobrych projektów. Kolejka wysokogórska w Innsbrucku, której każda ze stacji jest dopasowana do topografii terenu, jest poprostu fenomenalna. Dzięki zastosowanemu materiałowi sprawia wrażenie, że jej poszczególne stacje zostały wykute z brył lodu. W ogóle wydaje mi się, że potrafi ona tworzyć tylko małą architekturę. Oprócz tego bardzo dobrze wychodzą jej wnętrza, a także meble. Obawiam się to pisać bo wiem, że zaraz odezwą się feministki, które podpiszą mnie pod Aarona Betsky’ego. W swojej książce "Building Sex: Men, Women, Architecture and the construction of sexuality". Odwołuje się do biologicznych porównań i bardzo tendencyjnych tez. Architektura to jego zdaniem przejaw dominacji mężczyzn nad kobietami. Mężczyźni wznoszą wielkie budowle, by pokazać swą wielkość. Betsky traktuje je jako symbole falliczne. Kobiecą domeną jest zaś wnętrze. Dlatego panowie budują, a panie dekorują. Betsky spotkał się z ostrą krytyką. Tak postawione tezy zdaniem wielu krytyków architektury nie mają nic wspólnego z rzeczywistością. Zgadadzam się z tym, że teza Betsky’ego jest błędna. Uważam jednak, że przykład Hadid może być traktowany jako wyjątek potwierdzający regułę.
MAXXI nie jest jedynym jej nie udanym budynkiem. Weźmy na przykład Dorobanti Tower w Bukareszcie. W sumie jest ładny i do tego bardzo elegancki. Problem leży jednak w tym, że ma się wrażenie, że ten budynek to poprostu powiększona zapalniczka. I to jest dobry przykład potwierdzający tezę, że Hadid powinna robić tylko małe rzeczy. Od dużych powinna trzymać się zdaleka jak każdy szanujący się człowiek od sztuki konceptualnej, bo nic innego nie zrobi z ciebie większego debila. Sztandarową porażką Hadid jest dom w Spittelau, który znajduje się i tu uwaga nad wiaduktem, czyli codziennie pod twoim domem przejeżdżają pociągi. Oprócz tego obok jest autostrada. Sam w sobie projekt jest ładny i praktycznie każdy by chciał tam mieszkać dopóki już tam nie zamieszka.
Projekty Hadid sprawiają takie wrażenie jakby artystka od razu wiedziała co w danym miejscu stnie nie będąc uprzednio w danym miejscu. Większość jej projektów jest oderwana od otoczenia. Peter Zumthor zanim podjemie się jakiegoś projektu, będzie co jakiś czas odwiedzał miejsce gdzie ma tworzyć, i dopiero po jakimś czasie stwierdza czy chce tam pracować. Tak samo czyni to znana para architektów Herzog i de Meuron. Kiedy zostali poproszeni o zaprojektowanie stadionu w Pekinie, powiedzieli, że nie przedstawią, żadnego projektu zanim nie pojadą do Chin. Nie chcą wiedzieć, co chcą zrobić dopóki nie poczują klimatu tego miejsca. O tym właśnie zapomina Hadid. Architektura w odróżnieniu od innych dziedzin sztuki nie jest mobilna. Nabiera ona sensu dopiero wtedy gdy zaistnieje w jakieś przestrzeni. Nie zawsze musi być dopasowana do otoczenia czasami może być dla niego zupełnie kontrastowa. Powinna jednak wzbudzać formę pewnego dialogu pomiędzy sobą a otoczeniem, a nie tylko krzyczeć.
Hadid jest największą celebrytką wśród architektów. Jest trochę jak Lady Gaga. Każda jej następna praca ma być kolejnym jej przebojem. Dzisiaj króluje MAXXI jutro coś innnego. Problem polega jednak na tym, że Lady Gagę można wyłączyć, Hadid nie.

słowa kluczowe: Zaha Hadid, Capitoline Wolf, MAXXI, Stirling Prize, Riba European Award, Pritzker Prize